Nowe możliwości
Cyfrowy świat odgrywa coraz większą rolę w naszej rzeczywistości. Obecnie korzystanie z łącza internetowego to dla nas codzienność. Sieć globalna wpływa także na dziedziny, które pozornie wcale nie są z nią związane – nawet świat literatury znalazł swoje miejsce w Sieci. Internet daje nam więc zupełnie nowe możliwości promocji czytelnictwa. Debiutanci, jak i bardziej doświadczeni pisarze coraz częściej decydują się na promowanie swojej książki również online, m.in. poprzez Bookstagrama. Ta niesamowita przestrzeń w Internecie przypomina magiczną krainę, w której w piękny sposób opowiada się o fikcyjnych postaciach, czy zapachu nowej książki, a jednocześnie stanowi także jedną z największych sił marketingowych na rynku książki.
Debiuty literackie na polskim rynku
Polski rynek książki jest dość specyficzny. Z raportu Biblioteki Narodowej wynika, że w 2019 r. jakąkolwiek książkę przeczytało tylko 39% Polaków, co i tak w porównaniu do lat poprzednich stanowi dobry wynik. Jednocześnie w kraju mamy bardzo mały odsetek osób czytających, a zarazem wiele książkowych nowości, aw tym debiutów. Konkurencja jest duża, a więc początkującym pisarzom trudno jest się przebić. Na szczęście zdarzają się fundacje, które postawiły sobie za cel charytatywnie wspierać debiuty właśnie. Dobrym przykładem jest Fundacja Tu Kultura, która od wiosny realizuje cykl „Debiuty w sieci”. W ramach tej inicjatywy na Facebooku organizacji regularnie odbywają się spotkania z debiutantami, prowadzone przez blogerów.
Aleksandra Borowiec, która w marcu debiutowała powieścią „Gwiazda szeryfa”, mówi o procesie wydawania debiutu literackiego i jego promocji:
„Przy tak ogromnej konkurencji na rynku promowanie książek to podstawa. Dzisiaj nie ma już chyba pisarzy (poza jakimiś naprawdę potężnymi nazwiskami), którzy mieliby luksus zamknięcia się w swoim gabinecie i po prostu pisania. Social media, trasy promocyjne książek, spotkania autorskie, wywiady, targi itd. to dzisiaj druga odsłona pisarskiej codzienności. Sporo zależy od determinacji twórców, a w szczególności debiutantów. Wszyscy, których znam, korzystają z social mediów. To świetne narzędzie do komunikacji z czytelnikami, budowania społeczności wokół swojej książki.”
Pandemia sprawiła, że spotkania autorskie, zwłaszcza wiosną, całkowicie przeniosły się do sieci. Debiutanci organizowali je na własną rękę, np. w formie live’ów na Facebooku czy Instagramie. Czasem zajmowali się tym takżewydawcy – na swoich social mediach, czy korzystając z pomocy blogerów.
„Ja na przykład na Instagramie razem z moją przyjaciółką pisarką, Kasią Kowalewską, robiłam takie wspólne live’y, podczas których rozmawiałyśmy, między innymi o pisaniu czy książkach, które ostatnio przeczytałyśmy. Coraz więcej ludzi zaczyna w ten sposób ze sobą współpracować.” – mówi Aleksandra Borowiec.
Blogosfera w promocji książek
Równie ważne w promocji książek są recenzje, a w szczególności te publikowane w mediach społecznościowych. „Dzisiaj blogosfera w promocji książek odgrywa równie ważną rolę co profesjonalna krytyka literacka, działając na zasadzie marketingu szeptanego.”- mówi Aleksandra Borowiec. Odpowiednia promocja, szczególnie dla debiutantów, jest bardzo ważna – dzięki niej książki się dobrze sprzedają, a nawet pojawią na listach bestsellerów. Aby dobrze wypromować książkę, niezbędna jest pomoc osób, które aktywnie udzielają się w mediach społecznościowych. Social media stwarzają przestrzeń, która pozwala czytelnikom dzielić się między sobą myślami i wrażeniami, które wywołała w nich lektura danej książki. Co więcej, motywuje ich nawzajem do czytania. Miłośnicy książek recenzują je i robią im artystyczne zdjęcia, tym samym zachęcając innych internautów do sięgnięcia po konkretne tytuły. Taka forma rozpowszechniania czytelnictwa stała się bardzo popularna na Instagramie: osoby, które angażują się w promocję książek na tym portalu społecznościowym jego gałąź, zajmująca się czytelnictwem, nazywają Bookstagramem. Ta nazwa jest połączeniem dwóch wyrazów: książki (ang. books) i Instagram. Pod takim tagiem kryje się przynajmniej 51 milionów postów, z kolei na polskim BookTubie (book – książka + YouTube) możemy znaleźć setki tysięcy filmów poświęconych literaturze. Bookstagramerzy,jak mówi Sylwia, blogerka na Instagramie znana jako teach book „zajmują się głównie szerzeniem czytelnictwa, ale często też na swoich profilach poruszają inną istotną tematykę. Starają się wypowiadać na ważne tematy”.
Społeczność książek, oznaczana na Instagramie hasztagiem #bookcommunity wciąż rośnie i staje się coraz bardziej popularna. Media społecznościowe zrzeszają ludzi kultury książki i stwarzają przestrzeń, w której mogą oni dzielić się swoimi przemyśleniami. Internet to świetne miejsce do dzielenia się swoją opinią – użycie odpowiedniego hashtagu może sprawić, że nasz post dotrze do ogromnej grupy odbiorców o podobnych zainteresowaniach co nasze. Rozwój Bookstagrama przynosi zyski także wydawcom: media społecznościowe umożliwiają sprawniejszą i bardziej efektywną promocję książki. Przed wydawcami pojawia się także możliwość podjęcia współpracy z blogerami. Taka współpraca, określana mianem współpracy barterowej przynosi korzyści obydwu stronom – wydawcy zyskują nowych czytelników, a blogerzy w zamian za pomoc, dostają od nich książkę, którą pomogli wypromować. Bardziej znani bookstagramerzy często podejmują współpracę z wydawnictwem za określoną opłatą. W taki sposób działa także Sylwia teach book: „Podpisuję umowy z wydawcami. Po otrzymaniu tytułów przedstawiam pracodawcom swoją ofertę i zaczynam pracę, która zazwyczaj zamyka się w obrębie Instagrama oraz kanału na YouTube. Współpraca polega na tym, że recenzuję książkę i dzielę się z widzami swoją opinią na YouTubie. Do tego robię promocyjne zdjęcie pozycji i wstawiam je na Instagrama” Właśnie takie korzyści często zachęcają młodych miłośników książek do założenia własnego profilu i rozpoczęcia działalności. Bookstagram to pasja, która potrafi zamienić się w źródło dochodów.
Nowe oblicze czytelnictwa
Dzisiejsza kultura książki jest mocno związana z mediami społecznościowymi. Social media to obecnie podstawowe narzędzie promocji czytelnictwa, gdzie jedną z kluczowych ról odgrywa Bookstagram, często używany przez autorów, wydawców i blogerów. Internet stwarza miejsce, w którym czytelnicy mogą dyskutować ze sobą o swoich ulubionych tytułach oraz daje debiutantom, jak i wprawionym pisarzom możliwość spontanicznego kontaktu z czytelnikami. Dzięki Internetowi oblicze czytelnictwa wciąż się zmienia, pojawiają się nowe możliwości, które czasami potrafią zachęcić do czytania nawet tych, którzy nigdy nie pałali miłością do książek.
Oliwia Kresak
Kamila Perkowska